Trend, który cieszy mnie najbardziej. Ekoturystyka i odpowiedzialne podróżowanie rozwijają skrzydła w dobie kryzysu ekologicznego na świecie. Odpowiedzialna turystyka? Pytasz: „ale o co Pani chodzi? Jak ja mam raz w roku wakacje to w głowie tylko relaks i hedonizm, a nie odpowiedzialność! A no i myślenie chciałbym wyłączyć, a tu mi Pani o jakichś świadomych decyzjach.”

Nadmierna eksploatacja zasobów, nadmierne wylesianie, zmiany klimatyczne, topnienie lodowców, oceany pełne śmieci – nasza planeta ma się źle. Spójrzcie na coraz częstsze kataklizmy w Polsce, tropikalne upały, przymrozki latem i trąby powietrzne. A kto nabroił? My. Więc to MY musimy teraz wziąć odpowiedzialność w swoje ręce i każdym swoim krokiem i kroczkiem naprawiać, naprawiać i naprawiać.

Co to jest ta odpowiedzialna turystyka?

Odpowiedzialna turystyka czy odpowiedzialne podróże to innymi słowy tworzenie pozytywnego wpływu na środowisko podczas podróży. Odpowiedzialny turysta to taki, który świadome podejmuje decyzje wiedząc czy mają one negatywny czy pozytywny efekt na przyrodę. Taki rodzaj czy trend w turystyce powstał jako odpowiedź na tzw. masową turystykę, która często ma niszczący wpływ na środowisko.

To nie wszystko. Kiedy Polskę nawiedził ten nowy trend w turystyce, w pakiecie przyszło kilka innych słów i wyrażeń, które wyjaśnię. Po pierwsze zrównoważony rozwój, czy zrównoważona turystyka czyli wszelkie działania, które nie tylko pokryją potrzeby naszego pokolenia, ale żeby też te przyszłe nie miały za mało. Świat nie może i nie chce uniknąć ciągłego rozwoju ku nowoczesności oraz polepszania warunków bytu człowieka. Zrównoważony rozwój czuwa nad odpowiedzialnym zarządzaniem wszelkimi zasobami, bez degradacji środowiska czy szkody dla ludzi.

Po drugie ekoturystyka, czyli kolejny pokrewny termin, który dołączył do „zielonej” rodziny. Ekoturystyka to również odpowiedzialne podróże i zrównoważony rozwój jednak nacechowana na turystykę w rezerwatach przyrody, parkach narodowych i tam gdzie ekosystem jest wrażliwy i szczególnie ważny. Ekoturystyka dba nie tylko dziedzictwo przyrodnicze, ale i kulturowe; szanuje dorobek kulturowy przeszłości, tym samym wspiera zrównoważony rozwój lokalnej ludności. Tyle w teorii, przejdźmy do praktyki.

Moja ekoturystyka czyli dlaczego mi zielono?

Kilka lat temu, mieszkając w spokojnej Sandomierskiej wsi, nie byłam świadoma jak wielki wpływ ma człowiek na środowisko przyrodnicze i co to w ogóle jest odpowiedzialna turystyka. Dopiero podróże otworzyły mi oczy na konieczność rozwoju ekoturystyki. Obrazki z zaśmieconych i zatłoczonych Indii na zawsze zostają w pamięci. Wysypiska śmieci w rzekach Filipin, czy Indonezji, zdewastowane rafy koralowe przez rybołówstwo dynamitowe w Malezji, czy też zniszczone dziedzictwo kulturowe Syrii czy Algierii. Nie mówiąc już o lasach deszczowych Borneo, które zamieniły się w plantację olejowców zabijając tysiące dzikich zwierząt i całych gatunków bezpowrotnie. Te wszystkie obrazki były dla mnie tak szokujące, że nie sposób przejść obojętnie i puścić w zapomnienie. Pojawiła się bezradność. Przecież nie oczyszczę oceanu, nie zasadzę nowej dżungli, kiedy skala zniszczenia przyrody na świecie jest tak ogromna. W takim razie jak zmienić świat?

Mędrzec rzekł: „jeśli chcesz zmienić świat, zacznij od siebie”. Z tą mantrą zrozumiałam, że załamywanie rąk, narzekanie i łzawienie, nic tu nie zmienią. Trzeba działać!

Stopniowo zmieniam moje przyzwyczajenia: kupno ekologicznych produktów, wybieranie produktów ze sprawiedliwego handlu, a co za tym idzie zdrowsze odżywianie. Zmieniłam sposób podróżowania poprzez zwolnienie tempa, wybieranie bardziej ekologicznego transportu czy wspieranie lokalnych inicjatyw. Krok po kroku wprowadzam kolejne zmiany w moim stylu życia, a w podróży cele wyznacza mi ekoturystyka. Odpowiedzialne podróżowanie stało się dla mnie ważniejsze niż „zaliczenie” kolejnych turystycznych miejscówek.

Rzeka na Filipinach.

Odpowiedzialna turystyka dla każdego – jak zacząć?

KAŻDY może się przyczynić do pozytywnych zmian na rzecz środowiska. Nasze nawet najmniejsze decyzje mają znaczenie. Jak zacząć odpowiedzialne podróżowanie? Czy musisz rezygnować z komfortu i spać w namiocie jedząc na śniadanie zieleninę by być ekoturystą? Nie. Poniżej kilkanaście porad jak podróżować odpowiedzialnie.

1. Podróżuj drogą lądową

Kajakiem przez Togiany, Indonezja

Odpowiedzialne podróżowanie ma na celu m. in. zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. Jaki transport jest bardziej ekologiczny? Lądowy. Jeden długi lot samolotem emituje tyle trujących gazów do atmosfery, co jeden przeciętny samochód w ciągu roku. Różnica jest ogromna, wobec tego bardziej eko są samochody, statki czy pociągi. Jeśli nie jesteś w stanie wybrać innej opcji niż lot, spróbuj rezerwować loty bez międzylądowania, kiedy to możliwe. To właśnie starty i lądowania powodują większość emisji dwutlenku węgla.

Przy każdej okazji wybieraj rower lub wędrówkę na piechotę. To świetne opcje na zwiedzanie, a przy tym w pełni ekologiczne. Zostaw auto i zrób sobie spacer! Osobiście jestem wielką fanką jednośladów i miasta przyjazne rowerom jak Kopenhaga czy Lublana to idealne przykłady na to, jak umiejętna urbanistyka może wpłynąć na brak smogu i korków na ulicach.

2. Wspólne przejazdy

Zwróć uwagę jak wiele samochodów na drodze ma w środku tylko kierowcę, a reszta miejsc jest pusta. Wspólne przejazdy to świetna opcja by zmniejszyć ilość samochodów na drodze, a także emisję dwutlenku węgla. Istnieje kilka aplikacji, gdzie możesz znaleźć podróżnika do wspólnego przejazdu lub przyłączyć się do kierowcy. W różnych krajach działa to różnie, ale na pewno warto sprawdzić. Co z moim ulubionym „sportem” – autostopem? Odpowiedzialne podróżowanie za darmo!

Nie zapominajmy o transporcie publicznym. Fajnie, że większość ludzi stać na własne auto, ale to przyczyniło się do zwiększenia ruchu i zanieczyszczenia powietrza. Komunikacja zbiorowa to bardziej ekologiczne rozwiązanie. Jeśli planujesz wynająć auto, sprawdź czy nie ma opcji hybrydy czy elektrycznych wehikułów.

Wygląda na to, że tanie podróżowanie (rower, autostop, piechota, wspólne przejazdy) to często też odpowiedzialne podróżowanie, więc dlaczego nie?

3. Ekologiczne noclegi

Odpowiedzialna turystyka dotyczy także tego, gdzie śpimy: Ekologiczne hotele i hostele są coraz bardziej dostępne i przystępne cenowo. Takie obiekty posiadają certyfikaty, które potwierdzają ich zaangażowanie w ochronę środowiska. Będziesz pod wrażeniem, w jakim stopniu niektóre z nich inwestują w efektywne systemy przetwarzania odpadów, recykling, przyjazne źródła energii takie jak energia słoneczna czy hydroelektryczna.

Poza miastami jak grzyby po deszczu rośnie ekoturystyka w pięknym wydaniu, a więc ekologiczne kempingi, resorty, farmy ekologiczne czy domki letniskowe. Opcji jest coraz więcej, tylko trzeba ich poszukać. Odpowiedzialna turystyka wymaga od podróżnika sprawdzenia danego miejsca, poczytania o nim, znalezienia opcji najbardziej ekologicznej i etycznej.

Kurs z zielarstwa na farmie ekologicznej w Indonezji

4. Nocuj u lokalnych

Istnieje wiele stron internetowych, dzięki którym możesz  nocować za darmo podczas podróży u lokalnych ludzi. Od 10 lat zakochana jestem w idei couch surfingu i dla mnie to najlepszy sposób na poznanie kultury. Uwielbiam widzieć jak mieszkają ludzie, co jedzą i co robią na co dzień. To bardzo cenne doświadczenia i bardzo wszystkim polecam.

Agroturystyka czy AirBnB to płatne noclegi u lokalnych, które też warto sprawdzić w poszukiwaniu bardziej ekologicznych rozwiązań. Ekoturystyka w Polsce raczkuje, jednak agroturystyka jest już praktycznie wszędzie. Warto wesprzeć lokalne ekonomie rodzin wynajmujących pokoje gościnne czy domki.

5. Minimalizm podróżniczy

Podczas podróży liczy się każdy kilogram. Im więcej waży samolot, tym większa jest jego emisja dwutlenku węgla. Dotyczy to również innych środków transportu, takich jak autobus czy samochód. Spróbuj pakować się minimalistycznie, zabrać tylko to, czego potrzebujesz. Jeśli nie wiesz jak to zrobić, oto wskazówki i przewodnik wideo.

6. Zwolnij!

Im wolniej podróżujesz, tym mniej dwutlenku węgla zostawiasz w przyrodzie, rzadziej korzystając ze środków transportu. Ponadto dłuższy pobyt pozwoli Ci lepiej poznać dane miejsce i kulturę. Odpowiedzialne podróżowanie i slow travel idą ze sobą w parze. Spróbuj, a zobaczysz, że naprawdę wypoczniesz.

7. Ogranicz śmieci

Wyrzucić czy nie wyrzucić? Oto jest pytanie? Najlepiej w ogóle nie produkować. Nie ponosisz odpowiedzialności za to, gdzie lądują twoje odpady, wobec tego najlepiej ogranicz je jak tylko się da. Na pewno słyszeliście o aferach Polaków kupujących toksyczne odpady z fabryk za zachodnią granicą. By zarobić pieniądze tworzą tykające bomby ekologiczne. Regularne odpady również wędrują po świecie. Byłam w szoku, kiedy dowiedziałam się, że kraje takie jak USA, Australia czy Kanada wysyłają swoje śmieci do Filipin i innych krajów Azji, które potrzebują pieniędzy. A śmieci przecież tak brzydko pachną, a wysypiska wyglądają paskudnie. I nawet kraje Azji teraz się buntują i nie chcą dłużej być wysypiskiem śmieci zachodnich mocarstw za żadne pieniądze. Kiedy kontrakty się skończą, to może zaczną je wysyłać w kosmos?

W związku z tym najlepszym rozwiązaniem jest ograniczyć jak to możliwe produkowanie odpadów. W dalszej kolejności segreguj lub używaj ponownie co tylko się da. Odpowiedzialne podróżowanie wymaga jednorazowej inwestycji w wielorazowe produkty, które posłużą na lata. Nigdy nie używaj plastikowych słomek, bo te zabiły już tysiące morskich zwierząt. Weź pudełko na obiad zamiast zamawiać jedzenie na wynos w styropianowych opakowaniach. Pamiętaj, że ten materiał nie jest biodegradowalny, zawiera trujące substancje, które przenikają do jedzenia i do tej pory nie podlegają recyclingowi.

Zainwestuj w butelkę do uzupełniania wody czy z filtrem. Jest coraz więcej dyspenserów wody na lotniskach czy w miejscach publicznych, przez co zaoszczędzisz pieniądze i nie musisz kupować kolejnych plastikowych butelek. W podróży zawsze mam bawełnianą torbę na zakupy lub do codziennego użytku na rzeczy osobiste, a w plecaku sporka (łyżkowidelec). Te i inne turystyczne gadżety są niezbędne do ograniczenia odpadów.

8. Nie marnuj papieru

Przed wyjazdem zdarzają się momenty, w których drukujemy masę informacji, które mogą okazać się przydatne, ale w końcu nie są potrzebne. Zastanów się co jest naprawdę niezbędne do wydrukowania, zanim zmarnujesz papier. Odpowiedzialne podróżowanie to przemyślane decyzje. Podczas podróży zwracaj mapy, broszury i inne informacje turystyczne po zakończeniu zwiedzania. Mogą być wciąż pomocne dla innych podróżnych. Możesz także kupić bilety online zamiast papierowe.

9. Wybierz właściwe atrakcje

Jaskinia Jomblang, Indonezja

Wakacje na łonie natury to sposób aby wypocząć i zmniejszyć emisję dwutlenku węgla. Możliwości jest nieskończenie wiele: możesz żeglować, nurkować, pływać kajakiem, jeździć na rowerze, obserwować ptaki, medytować czy uprawiać ulubiony sport.

Staraj się znaleźć lokalnego przewodnika lub instytucję, która jest przyjazna dla środowiska. Pamiętam mój dylemat, kiedy wybierałam się do Indonezji na trekking w dżungli. Wybór właściwej agencji wiązał się z długimi poszukiwaniami, ale było warto. Znalazłam eko agencję, która myśli perspektywicznie, nie karmi zwierząt, sadzi drzewa, zbiera śmieci w dżungli i tym samym inspiruje inne agencje do działań w tym kierunku. Z kolei na innej wyspie Indonezji – Lombok, wybór eko agencji okazał się pomyłką. Wybrałam się na trekking na wulkan Rinjani z agencją, która mówiła o sobie eko i że są inni niż wszyscy. Okazało się, że jedyna różnica była taka, że zbierają PO SOBIE śmieci na szlaku. Witki opadają. U nas zbieranie po sobie śmieci wydaje się logiczne, jednak realia w Indonezji są nieco inne. Kto był ten wie, że śmieci walają się wszędzie i nikt się tym nie przejmuje.

Tutaj ostrzegam przed zjawiskiem zwanym greenwashing czyli eko oszustach. Ekoturystyka jest zazwyczaj droższa niż masowa turystyka i niektórzy biznesmeni to wykorzystują. Nazywają się eko, odpowiedzialni czy organiczni, a tymczasem jedyne na czym im zależy to pieniądze. Dlatego tak ważne w odpowiedzialnej turystyce jest szukanie informacji przed wyjazdem. Ekoturystyka to nie tylko spędzanie czasu na świeżym powietrzu, a niestety w Azji co druga agencja z przydomkiem eko tak właśnie to pojmuje. Ekoturystyka to coś więcej; to także szacunek dla kultury, zminimalizowanie odpadów czy produkcji dwutlenku węgla, a nie każdy odpoczynek na łonie natury tak wygląda. W związku z tym zachęcam do szukania informacji o agencjach oraz czytania opinii i przestrzegam przed eko oszustami.

10. Wspieraj lokalny biznes

Odpowiedzialna turystyka to także wspieranie lokalnych biznesów, zajadanie produktów regionalnych zamiast pizzy czy frytek z McMurder. Kosztując lokalne produkty mamy pewność, że są dobrej jakości, bo stworzone przez małe przedsiębiorstwa, a nie masówkę. Spróbuj jedzenia z ulicznych straganów i małych restauracji. Wypij lokalne piwa, cydry, wina, koniak, whiskey zamiast kupować importowane alkohole. Każdy import/eksport emituje masę dwutlenku węgla, którego możemy uniknąć kupując lokalnie.

Muszę przyznać, że uliczne targi to moje ulubione miejsca do zwiedzania. Nie ważne w jakim jestem kraju, bazar to miejsce gdzie toczy się autentyczne życie lokalnych mieszkańców. Smaki i zapachy regionalnych przysmaków, zetknięcie z odrębną kulturą, gwar, kolory – to wszystko niesamowicie syci moje zmysły. Poza tym muszę zdradzić moją słabość do kupowania ręcznie robionych pamiątek. Jako, że sama jestem artystką, doceniam sztukę i oprócz tony herbaty i przypraw, często przywożę do domu ręcznie robione pamiątki z bazaru.

Z kolei galerie handlowe, gdzie królują zagraniczne korporacje, wypierają małe sklepy, polskich przedsiębiorców i dają się wzbogacić bogatym. Co więcej do produkcji często wykorzystują pracowników z krajów trzeciego świata, nie płacąc im należycie. Wybieraj etyczne przedsiębiorstwa, wspieraj lokalnych przedsiębiorców.

Odpowiedzialny konsument to taki, który wie co kupuje. Wie czy produkt jest zdrowy i czy został wyprodukowany w sposób etyczny, bez krzywdy dla ludzi i zwierząt oraz bez niszczącego wpływu na przyrodę.

Uliczne jedzenie na Filipinach

11. Szanuj kulturę

Odpowiedzialna turystyka wiąże się z tym co lokalne, a więc również z historią i kulturą. Bardzo ważne jest żeby poczytać o miejscu do którego się wybieramy. Może przypadkiem pokażemy komuś obraźliwy gest jak ja zrobiłam w Iranie lub też założymy niewłaściwe ubrania.

Ponadto szacunek dla innej kultury, wspieranie dziedzictwa przeszłości, to postawy, które każdy odpowiedzialny podróżnik powinien przyjąć. Pamiętajcie, że nawet jeśli nie zgadzamy się z pewnymi zasadami, a obyczaje wydają nam się śmieszne, jesteśmy tylko gośćmi, a nasze negatywne reakcje raczej nie zmienią długowiekowych tradycji. Każdy kraj ma swoje zasady, które musimy uszanować.

Szacunek do kultury możemy też okazać poprzez zainteresowanie nią. Ile jest takich miejsc, np. Egipt czy Bali, gdzie masowa turystyka przywozi ludzi do hotelu, a po tygodniu ich stamtąd deportuje do domu. A ci wcale nie chcą wyjść ze strefy komfortu i wybrać się na zwiedzanie na własną rękę, bo wystarczy im plaża. Lokalni z dumą pokażą okolicę, opowiedzą o historii i bardzo będzie im miło jeśli zobaczą wasze zainteresowanie. Warto nauczyć się kilku lokalnych słówek czy podstawowych zwrotów. Radość lokalnych, kiedy to usłyszą jest bezcenna.

Odpowiedzialne podróże stawiają kontakt z lokalnymi ludźmi i kulturą na wysokiej pozycji. Dla mnie to zawsze najciekawsza część wycieczki. Uwielbiam odwiedzać miejsca, gdzie utrzymały się stare obyczaje, gdzie mogę zobaczyć tradycyjne tańce czy festiwale muzyki etnicznej. Na samą myśl mam w oczach iskierki.

Festiwal na Bali

12. Oszczędzaj energię

W domu nigdy nie pierzemy ręczników po każdym użyciu, a w hotelach czasami wymagamy by zmieniano je codziennie. Powieszenie ręcznika jest sygnałem, że chcemy go ponownie użyć wobec tego nie rzucajcie go na podłogę czy nie zostawiajcie na wannie. Oszczędzanie wody jest też możliwe przez krótkie prysznice zamiast kąpieli oraz przez zakręcanie wody w kranie, kiedy szczotkujemy zęby i jej nie potrzebujemy. Zawsze wyłączajcie światło i klimatyzację, kiedy wychodzicie z pokoju oraz nie zostawiajcie włączonych sprzętów. Pozwoli to na oszczędność energii.

13. Odpowiedzialna turystyka a flora

Nie śmieć, a jeśli możesz pozbieraj trochę śmieci na plaży czy szlaku. Ziemia będzie ci wdzięczna. Używaj organicznych kosmetyków, dezodorantów czy odstraszaczy komarów. Dziś wybór takich produktów jest ogromny i naprawdę nie musisz truć siebie i środowiska.

14. Odpowiedzialna turystyka a fauna

Nie karm dzikich zwierząt, bo wcale im nie pomagasz. Czasy długich mroźnych zim już się skończyły i dokarmiając wyrządzasz więcej szkody niż pożytku. Podczas pływania przy rafach koralowych uważaj, żeby niczego nie dotknąć ani nie uszkodzić. Życie morskie jest bardzo wrażliwe i nawet chemiczny krem do opalania może zabić niektóre żyjątka jak meduzy. Nigdy nie zabieraj muszelek na pamiątkę bo niszczysz lokalny ekosystem. Wiele morskich zwierząt używa pustych muszli jako kryjówki przed napastnikiem.

Nigdy nie korzystaj z rozrywek, które wykorzystują zwierzęta jak cyrk, bryczka czy jazda na słoniu. Te zwierzęta cierpią. Wybierając się trekking w dżungli bądź safari sprawdź, które agencje robią to w sposób etyczny. Wiele razy spotkałam się z dzikimi zwierzętami w miejscach turystycznych po to, żeby zrobić sobie z nimi zdjęcie. Naćpany tygrys, przywiązane ptaki czy węże do potrzymania. Pamiętajcie, że miejsce dzikich zwierząt jest w ich naturalnym środowisku, a wykorzystywanie ich do zarobku ludzi jest nieetyczne.

Byłam w szoku, kiedy zobaczyłam jak produkowana jest najdroższa kawa na świecie, a raczej jej nieetyczna podróbka i to nie tym, że jest zrobiona z gówna. Zwierzęta są więzione w klatkach na masową skalę. Uważajcie i nie kupujcie kawy luwak w Azji.

15. Wolontariaty

Istnieje wiele sposobów żeby zmienić świat podczas wakacji. Odpowiedzialne podróżowanie pozwala na przyczynienie się do zmian środowiska, a także wzbogacenie twojej osobowości poprzez wspieranie lokalnych inicjatyw i wolontariaty. Dostępne są krótkie lub długie opcje pobytu, dzięki którym możesz zwiedzić świat i przeżyć wspaniałe chwile. Wolontariaty obejmują oferty od farm ekologicznych, poprzez ośrodki rehabilitacji zwierząt po naukę w szkole.

16. Ratuj pszczoły

Pszczoły są na liście gatunków do wyginięcia, przez zmiany klimatyczne i trujące pestycydy. A to im powinniśmy dziękować za 2/3 pożywienia. Istnieje wiele sposobów, dzięki którym każdy z nas może pomóc ratować pszczoły. W podróży możesz wspierać lokalnych pszczelarzy poprzez kupowanie ich produktów lub wolontariat w sadzeniu kwiatów w nieużywanych miejscach publicznych.

Czy mój mały kroczek ma jakieś znaczenie?

„Indywidualnie jesteśmy jak kropla. Razem możemy stworzyć ocean”

Każdy z nas zostawia po sobie ślady, z pozoru niewidoczne, natomiast szkodliwe dla przyrody. Nikt nie jest doskonały. Czy myślicie, że ja jestem, skoro się tu wymądrzam na temat odpowiedzialnego podróżowania? Nie. Za to staram się jak mogę i nie rezygnuję.

Trudno dziś całkowicie zrezygnować z samolotów, które emitują ogromne ilości dwutlenku węgla. Hotele zużywają bardzo dużo wody do prania pościeli i ręczników. Ziemia cierpi z powodu zmian klimatycznych, wywołanych w dużej mierze przez człowieka. Jednak myślenie, że drobne zmiany niczego nie wniosą jest całkowicie błędne. Gdyby wszyscy tak myśleli, rzeczywiście nic by się nie zmieniło. Moc działań indywidualnych jest ogromna i inspirująca! Cegiełka do cegiełki jak grosik do grosika pozwolą odbudować zrównoważone środowisko, a ekoturystyka zdominuje masową turystykę.

Matka Ziemia jest naszym wspólnym domem i mamy prawo podróżować, by ją zobaczyć. W końcu jest tak wiele zdumiewających miejsc do odkrycia i kultur od których wiele możemy się nauczyć. Odpowiedzialne podróżowanie to przyszłość, więc gorąco zachęcam do świadomych i przemyślanych wakacji. Zamiast emisji dwutlenku węgla pozostawiaj tylko ślady swoich stóp.

Semporna, Malaysia

Time Travel Bee

The Bee is a nature lover and tea addict. Loves the idea of slow life and responsible traveling, constantly trying to improve to bee more eco-friendly. Appreciates old cultures and traditions, loves to immerse with locals, listen to ethnic music as well as taste regional food and drinks. Her favorite spots while traveling are family houses and street markets.

Learn more about the author