Sandomierz to idealne miasteczko na weekend w Polsce. Jako, że stąd pochodzę, chętnie powiem wam jakie są moje ulubione miejsca i co zobaczyć w Sandomierzu. Jest to przewodnik po najważniejszych atrakcjach, jak również klimatycznych miejscach i tych mało turystycznych, znanych głównie przez lokalnych. Zapraszam po spacer po najbardziej uroczym miasteczku w Polsce, które słynie nie tylko z serialu Ojciec Mateusz.

Z czego słynie Sandomierz?

Niewiele osób przyjeżdżało do Sandomierza, zanim miasteczko zostało wypromowane przez serial Ojciec Mateusz, a przecież to jedno z najstarszych historycznie miejsc w naszym kraju. Sandomierz położony jest na brzegu Wisły, toteż znajdował się na drodze szlaku bursztynowego z południowych mocarstw nad Bałtyk. Dzięki temu był to znany ośrodek handlu, potem pokochany przez królów, którzy nadali Sandomierzowi obecny kształt. Miasto nazywane jest małym Rzymem, ponieważ tak jak i wieczne miasto został położony na siedmiu wzgórzach i ma sporą ilość kościołów w stosunku do liczby mieszkańców.

Obecnie Sandomierz słynie z zupełnie innego kamienia – krzemienia pasiastego. Niedaleko Kielc, w Krzemionkach Opatowskich jest jedyna kopalnia krzemienia pasiastego na świecie. Krzemień jest szary w paski i znany jako kamień optymizmu. Kramy z pamiątkami z Sandomierza uginają się od ozdób wykonanych z krzemienia pasiastego.

Pochyły rynek w Sandomierzu zdecydowanie wyróżnia miasteczko. Dodatkowo malownicze kamienice oraz twórczość Zygmunta Miłoszewskiego, którego powieści rozgrywały się w Sandomierzu, to kolejne powody dla których ściągają tu turyści. Latem Sandomierz rozbrzmiewa muzyką i pachnie regionalnymi smakołykami, bowiem praktycznie w każdy weekend organizowany jest inny festiwal.

Sandomierz słynie także z malowniczych wąwozów lessowych, które można podziwiać w całym regionie, ale również w samym miasteczku. Less wpływa na wysoką urodzajność gleby. W związku z tym miasto Sandomierz nie rozrasta się, za to wysoko rozwinęło się tu rolnictwo i sadownictwo. Okolice to przede wszystkim największe zagłębie jabłoni i drzew owocowych w Polsce. Sady dookoła Sandomierza najpiękniej wyglądają wiosną w porze kwitnienia. Wtedy można naprawdę poczuć się tu jak w bajce. Jeśli macie ochotę zwiedzić także okolice Sandomierza – oto osobny artykuł o lokalnych atrakcjach.

  Co zobaczyć w Sandomierzu?

Sandomierz to przede wszystkim malownicza starówka, ale również spacer promenadą wzdłuż Wisły oraz wąwozy lessowe. Miasto jest niewielkie, więc łatwo można przemieszczać się na piechotę. Wybierając się w ukryte zakamarki Sandomierza dalej od starówki, można ewentualnie wypożyczyć rower i mknąć jak Ojciec Mateusz. Wypożyczalnia rowerów jest w informacji turystycznej na rynku. W drogę!

Brama Opatowska

Zapraszam na spacer po starym mieście w Sandomierzu. Szperając co zobaczyć w Sandomierzu, Brama Opatowska będzie jedną z pierwszych polecanych atrakcji. To tu, przy parkingu najczęściej wchodzi się na sandomierską starówkę. Brama Opatowska to jedyna pozostała z czterech wież obronnych starego miasta w Sandomierzu. Na szczyt bramy można się wdrapać za niewielką opłatą i zdecydowanie mogę powiedzieć, że to najlepszy i najwyższy punkt widokowy miasta.

Rynek starego miasta w Sandomierzu

Ulica Opatowska biegnąca od Bramy Opatowskiej prowadzi wprost na rynek starego miasta w Sandomierzu. Tutaj zobaczysz kolorowe kamienice oraz ratusz z czerwonej cegły stojący niemal na środku rynku. Pod rynkiem znajduje się trasa podziemna, którą warto zwiedzać tylko z przewodnikiem. Podziemia nie są wizualnie ciekawe, to po prostu tunele, w których kiedyś przechowywane były wino i miód pitny. Jednak warto posłuchać historii Sandomierza oraz legend, które opowie przewodnik.

Collegium Gostomianum

Z rynku, ulica w dół prowadzi do Collegium Gostomianum, niegdyś kolegium jezuickie, a obecnie liceum ogólnokształcące.

Dom Długosza

Nie pomiń Domu Długosza – Muzeum pierwszego kronikarza Polski, który urodził się w tym regionie. Pomiędzy tymi dwoma budynkami jest kolejny punkt z widokiem na rzekę, Giełdę Owocowo-Warzywną i Plac Papieski. Zakręconymi schodami można zejść w dół lub kontynuować spacer w kierunku katedry.

Katedra

Katedra Sandomierska to gotycki budynek wzbogacony o późnobarokowe i rokokowe wnętrza. Na uwagę zasługują obrazy na ścianach katedry wykonane przez Karola de Prevot. To dzieło przestawia krwawą rzeź ludności Sandomierza przez tatarów oraz mordy rytualne. Obrazów jest 12, każdy odpowiada innemu miesiącowi roku oraz znajdują się na nich numerki umieszczone obok poszczególnych postaci. Każdy numer ma odpowiednik innego świętego, których można odczytać na tabliczce. Jako ciekawostkę polecam przejść się dookoła i odnaleźć miesiąc oraz dzień swoich urodzin na obrazie oraz swojego świętego patrona. Jako, że Sandomierz słynie z wielu legend i tajemniczych przepowiedni, miejscowi zwykli doszukiwać się związku z postacią na obrazie określającą datę urodzin. Niektórzy wierzą, że w jakiś sposób pokazuje ona przyszłość.

Dawna Synagoga

Idąc od rynku w górę dojdziecie do synagogi, która obecnie mieści archiwum państwowe. Za budynkiem znajdziesz taras widokowy w kierunku wzgórza Św. Jakuba. Obok synagogi zachował się największy odcinek dawnych murów obronnych sandomierskiej starówki. Z miejsc, które warto zobaczyć w Sandomierzu, to bywa pomijane, a widok na tę stronę miasta jest również warty uwagi.

Ucho Igielne

Idąc w dół ulicą Żydowską dojdziecie do małego przesmyku zwanego Ucho Igielne, który był ukrytą furtą dominikańską. Ścieżka zaprowadzi was do wąwozu lessowego za którym stoi Kościół św Jakuba z XIII wieku. To najstarszy budynek w Sandomierzu, zabytek klasy zerowej. Wzgórze w pobliżu kościoła było pierwotną osadą Sandomierza, o czym mówią wykopaliska. Miasto zostało przeniesione na pobliskie wzgórze, na którym obecnie znajduję się starówka, ze względu na korzystniejszą pozycję obronną.

Zamek Królewski

Zamek Sandomierski to zaledwie jedna część czterogłowego, który znajdował się tu pierwotnie. Pozostała część po III rozbiorze dodatkowo została przerobiona na więzienie, w związku z tym po splendorze za Kazimierza Wielkiego pozostało niewiele śladów. Warto jednak wybrać się na plac zamkowy skąd pięknie widać Wisłę. W Zamku Sandomierskim znajduje się muzeum archeologiczne, historii regionu oraz wystawy czasowe. Osoby zainteresowane archeologią z pewnością wiedzą, że kilka kilometrów od Sandomierza w miejscowości Złota odkryto stare grobowce, które wyznaczyły kulturę Złocką w archeologii.

Schodząc od zamku w dół zobaczycie stary spichlerz. Kiedyś to tędy wiodło koryto Wisły. Zachęcam przespacerować się do Bulwaru nad Wisłą oraz rejsc statkiem po Wiśle. Mimo, że jest to typowa turystyczna atrakcja, zaznaczę, że kapitan jest prawdziwym entuzjastą starych, zabytkowych łodzi. Sprowadził je, naprawił by zapraszać przybyłych gości na rejs po Wiśle w Sandomierzu. Widząc go łatwo rozpoznasz, że mimo lat kocha to, co robi. Taki lokalny pirat 🙂

Ciekawe miejsca poza sandomierską starówką

Miejsca, które warto zobaczyć w Sandomierzu to nie tylko zabytki, ale również przepiękna przyroda. Teraz zabiorę was na spacer z dala od turystycznych atrakcji starówki Sandomierza. Ci, którzy wolą odpoczynek na łonie natury i z dala od tłumów z pewnością docenią mniej znane czy też ukryte zakątki Sandomierza.

Ratusz w Sandomierzu

Wąwóz Królowej Jadwigi

Jak już wspomniałam Sandomierz znany jest z gleby lessowej – bardzo żyznej, ale także podatnej na działanie wody, która w wielu miejscach tworzy spektakularne wąwozy. Na południe od starówki, w pobliżu kościoła św. Jakuba znajduje się Wąwóz Królowej Jadwigi – najbardziej okazały z sandomierskich jarów. Planując co zobaczyć w Sandomierzu, nie można pominąć tego urokliwego jaru. To wysoki na około 8 m. tunel, gdzie woda i korzenie drzew stworzyły magiczną scenerię. Wąwóz to tylko kilka minut piechotą od zamku, czy promenady nad Wisłą.

Według legendy przejeżdżała tędy Królowa Jadwiga, a jej sanie ugrzęzły w śniegu. Z pomocą przyszli mieszkańcy wsi Świątniki, którzy za pomoc otrzymali rękawiczkę królowej. Od tego wydarzenia utworzyła się nazwa wąwozu, a ową rękawiczkę można zobaczyć w Muzeum Diecezjalnym w Domu Długosza na sandomierskiej starówce.

Wzgórze Salve Regina w Sandomierzu

Na południowym krańcu miasta (w kierunku Krakowa) stoi wzgórze Salve Regina (z łacińskiego „Witaj Królowo”). Jest to pagórek w kształcie stożka, który wygląda jak wykonany ręką ludzką, ze względu na symetryczny kształt. Ten fakt przyprawił ten pagórek o wiele legend oraz od wieków było to miejsce kultu religijnego. Jeszcze przed przyjęciem chrześcijaństwa na wzgórzu odprawiane były modły czarownic, bowiem wierzono, że to wyjątkowe miejsce ma nadprzyrodzoną moc. Chrześcijaństwo położyło kres pogańskim rytuałom i na szczycie Salve Regina został postawiony krzyż.

Wzgórze Salve Regina posiada bardzo ciekawe legendy, które lubię opowiadać przyjezdnym. Jedna z nich głosi, że pagórek usypał rozgniewany byk, kiedy to Tatarzy udający się w stronę Krakowa zabili jego właściciela. Druga legenda opowiada o księciu, który zakochał się w zwykłej dziewczynie. Żeby ukryć związek przed rodziną, zbudował kryształową komnatę we wzgórzu Salve Regina, gdzie spędzali razem czas i żyją po dziś dzień.

Współczesne badania geologiczne odrzucają jednak teorie, że kopiec został utworzony przez rękę ludzką czy UFOludzką. Niestety nie ma tam też kryształowej komnaty z księżniczką. Według badań wzgórze powstało w sposób naturalny, przypadkiem ma bardzo symetryczny kształt.

Ze wzgórza rozpościera się widok na zalotne meandry Wisły, a z drugiej strony na sady jabłkowe. Wzgórze odwiedza mało turystów, ale chętnie przychodzą tu lokalni podziwiać zachód słońca. Najlepiej przyjechać tu późną wiosną – w czasie, kiedy kwitną jabłonie. Widok jak z bajki! Wzgórze Salve Regina znajduje się około 30 min. na piechotę od starówki, rowerem max. 10 minut.

Góry Pieprzowe

Moje ulubione miejsce w Sandomierzu – zielone Góry Pieprzowe. Podobno góry były w czasach prekambryjskich najwyższymi górami na Ziemi. Jednak łupki prekambryjskie, z których są zbudowane są szalenie podatne na erozję. W związku z tym po górach zostały jedynie niewysokie pagórki, a zlepki łupków przypominające pieprz dały wzgórzom nazwę. Potocznie nazywane „Pieprzówki” są najstarszymi górami w Polsce, a ich wysokość dziś sięga jedynie 200 m. n. p. m.

Góry Pieprzowe to rezerwat przyrody z wyjątkową fauną i florą oraz pięknym widokiem na dolinę Wisły i sandomierską starówkę. Wzgórza obrasta roślinność kserotermiczna czyli taka, której odpowiada bardzo wysokie nasłonecznienie i bardzo mała ilości wody. Szczególnie cenne w Górach Pieprzowych są dzikie róże. W tym nietypowym mikroklimacie rośnie aż 12 gatunków dzikich róż, z czego 2 występują tylko i wyłącznie tutaj.

Pieprzówki to nie tylko punkt widokowy, ale również okazja na trekking. Przez góry wiedzie wąska ścieżka, która gwarantuje cudowne widoki na okolicę. Szlak zaczyna się na sandomierskiej starówce i wiedzie wzdłuż Wisły. Można też dojechać rowerem, do dolnej części gór, gdzie zaczyna się szlak pieszy. Jeśli nie macie czasu na wędrówkę po górach, możecie udać się drogą prosto do punktu widokowego na szczycie Gór Pieprzowych (droga w kierunku Lublina). Ze starówki na piechotę można dojść do gór w godzinę, rowerem 20 minut.

Odpowiedzialna turystyka w Sandomierzu

Odpowiedzialna turystyka, czyli zwiedzanie bez szkody dla środowisko to nie tylko piesze wędrówki czy rower. Każdy z nas może również przyczynić się do miejscowej ekonomii wspierając lokalnych rolników i producentów. Sandomierszczyzna słynie z bardzo urodzajnych gleb i rolnictwo dostarcza plony wszelkich warzyw i owoców. W Sandomierzu obok Placu Papieskiego znajduje się największa Giełda Rolno-Sadownicza w regionie, a w centrum miasta rynek do sprzedaży detalicznej. Zamiast kupować warzywa i owoce w supermarkecie, zachęcam do wsparcia lokalnych rolników przy okazji wizyty w Sandomierzu. Można też zakupić lokalne miody i wesprzeć nie tylko pszczelarzy, ale również przyczynić się do ocalenia pszczół od wyginięcia.

Zobacz inne pomysły na weekendowy wypad po Polsce oraz zachęcam do dzielenia się waszymi ulubionymi miejscówkami w komentarzach.

Time Travel Bee

The Bee is a nature lover and tea addict. Loves the idea of slow life and responsible traveling, constantly trying to improve to bee more eco-friendly. Appreciates old cultures and traditions, loves to immerse with locals, listen to ethnic music as well as taste regional food and drinks. Her favorite spots while traveling are family houses and street markets.

Learn more about the author